บริษัท เฟิร์ม จำกัด เป็นบริษัทที่ให้คำแนะนำในการจัดทำธรรมนูญครอบครัวแก่ธุรกิจครอบครัวมานานกว่า 10 ปี ซึ่งเกิดจากการรวมตัวกันของผู้บริหารมากฝีมืออย่าง “คุณเว้-วิเชฐ ตันติวานิช” ประธานกรรมการ บริษัท เฟิร์ม จำกัด “คุณนุช-วีชัชชฎา ยงสุวรรณกุล” ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร และ “คุณแอ๊ด-นิรัต กาญจนาคพันธุ์” ประธานเจ้าหน้าที่ ซึ่งแต่ละท่านล้วนแต่เป็นนักบริหารมืออาชีพที่มีประสบการณ์ทำงานในองค์กรธุรกิจหลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นด้านการเงินการธนาคาร ตลาดทุน หลักทรัพย์ สินค้าอุปโภคบริโภค โทรคมนาคม ธุรกิจเพลง สุขภาพ โฆษณา และการศึกษามานานกว่า 30 ปี ทำให้กลุ่มบริษัทครอบครัวสนใจเข้ามาใช้บริการจนธุรกิจของเฟิร์มเป็นหนึ่งในชื่อของผู้ให้คำปรึกษาเรื่องธุรกิจครอบครัวที่ได้รับความไว้วางใจ
คุณเว้ : ผมเริ่มต้นตอนทำงานที่ตลาดหลักทรัพย์ ทำให้เจอ CEO บริษัทใหญ่ๆ เยอะมาก หลังจากนั้นก็ได้เข้ามาร่วมมือกับมหาวิทยาลัยกรุงเทพ จัดตั้งสถาบันพัฒนาผู้ประกอบการเชิงสร้างสรรค์ และเราได้ร่วมมือกับ Babson College เน้นเรื่องผู้ประกอบการ ซึ่งจะเป็นลูกๆ ของผู้ประกอบการขนาดใหญ่ อย่างเช่น โตโยต้า เราก็เลยมั่นใจว่าการทำธุรกิจครอบครัวเป็นเรื่องที่สำคัญ จึงชวนพี่นุช พี่แอ๊ด มาร่วมทำงานในสถาบันฯ จนเราสามารถพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนให้กับลูกค้าของธนาคารกรุงเทพ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นธุรกิจครอบครัว โดยออกแบบขึ้นมาจากความรู้และประสบการณ์ของพี่นุช พี่แอ๊ด และตัวผม ซึ่งเราได้รวบรวมความรู้มาออกแบบการเรียนการสอน เพื่อวัตถุประสงค์ 3 อย่างคือ 1. ทำอย่างไรให้ธุรกิจอยู่ในกระแส 2. สามารถส่งต่อธุรกิจจากรุ่นหนึ่งสู่รุ่นหนึ่งเพื่อให้ธุรกิจเดินต่อไปได้ 3. เลือกผู้บริหารที่มีความสามารถ
คุณนุช : ถ้าสมาชิกครอบครัวได้เรียนรู้ความสำคัญ และวิธีการทำงานของธรรมนูญครอบครัว จะสามารถลดความเสี่ยงของความผิดพลาด หรือไม่มีประสิทธิภาพของการส่งมอบธุรกิจ ตามข้อมูลวิจัยทั่วไปที่ทราบกันว่า จากรุ่น 1 สู่รุ่น 2 จะส่งต่อสำเร็จประมาณ 34% รุ่น 2 ส่งต่อรุ่น 3 เหลือ 12% และรุ่นถัดไปเหลือประมาณ 3% เท่านั้น ธรรมนูญครอบครัวเป็นเครื่องมือที่น่าจะดีที่สุดในการเริ่มต้นหารือกันภายในโครงสร้างธุรกิจครอบครัว เพราะเป็นพื้นที่ที่ทำให้สมาชิกครอบครัวทุกที่มีส่วนได้ส่วนเสียในการทำงานและอยู่ร่วมกัน ได้มีโอกาสนำเรื่องที่เป็น Challenges ของการทำธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องงาน เรื่องความเป็นอยู่ร่วมกัน เรื่องส่วนตัว มาพูดคุยกันอย่างมีระบบ มีกระบวนการ เพื่อความเข้าใจร่วมกันที่มีประสิทธิภาพ ไม่มีความคลุมเครือ ความไม่กล้า การเก็บข้อมูลไว้ ไม่สามารถพูดคุยหรือแบ่งปันข้อมูลกันได้
คุณเว้ : การที่จะทำให้ธุรกิจเดินต่อไปได้มันขึ้นอยู่กับคนและเทคนิค เฟิร์มจะเสริมเรื่องแนวความรู้และแนวทางปฏิบัติ และหาผู้สืบทอดที่เหมาะสมจากทายาทที่มีหลายๆ คนเราจะเลือกคนที่เก่งที่สุด หรือคนที่สมาชิกครอบครัวยอมรับ ซึ่งนี่เป็นเรื่องเด่นของเฟิร์ม อย่างบริการที่ธนาคารหลายๆ แห่งให้บริการด้านการบริหารสินทรัพย์เป็นเพียงการจัดการเรื่องการเงิน ดูว่าธุรกิจไปรอดไหมเพื่อปล่อยสินเชื่อ ธุรกิจคุณรวยผมรับเงินฝากแล้วมาบริหารให้ แต่สิ่งที่เราเสริมต่อก็คือ การจัดการเรื่องมรดก เรื่องการดูแลมรดก สิ่งเหล่านี้เฟิร์มจะเข้าไปดูแลให้ได้ ซึ่งเรามีความโดดเด่น เพราะเรามีกระบวนการ วิธีการ และเทคนิคเพื่อให้ลูกค้าได้ฝึก ได้มีตำรากลับไป เพื่อไปบริหารจัดการเอง หรือรู้ว่าควรทำอย่างไรต่อไป
คุณแอ๊ด : การที่ธนาคารให้ความสำคัญกับเรื่องการบริหารสินทรัพย์ เพราะอยากให้ธุรกิจของลูกค้าอยู่รอด ทายาทรุ่นต่อไปจะรักษาธุรกิจได้ดีหรือเปล่า เงินจะเพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างไร สิ่งเหล่านี้มีผลกับธนาคารหมด เพราะเจ้าของธุรกิจเหล่านี้ต้องมีเงินกู้กับธนาคารทั้งนั้น ถ้ารุ่นลูกทำไม่สำเร็จ โอกาสที่ลูกค้าหายไปก็มี เฟิร์มจะเข้าไปช่วยทำให้การส่งต่อธุรกิจเป็นไปอย่างราบรื่น ซึ่งเราก็มีเทคนิคต่างๆ ในการส่งต่อ
คุณนุช : ใครที่มาเรียนกับเราก็จะได้การพัฒนาของแต่ละบุคคลไปเลย การที่ธรรมนูญครอบครัวจะสำเร็จไม่ใช่แค่การพัฒนาศักยภาพคน แต่ต้องทำความเข้าใจองค์ความรู้นี้กันทั้งครอบครัว ทุกคนที่เกี่ยวข้องต้องมานั่งคุยกันเพื่อสร้างธรรมนูญครอบครัวให้เกิดขึ้นในบ้านเราเองให้ได้จึงจะเกิดผลสำเร็จ สิ่งหนึ่งที่เฟิร์มต่างจากผู้ให้บริการอื่น เพราะเราเป็น Professional และเคยเป็นผู้บริหารในองค์กรขนาดใหญ่ซึ่งทำมาหลากหลาย ทั้งตลาดเงิน ตลาดทุน เทเลคอม การตลาด บันเทิง และอื่นๆ เรามีประสบการณ์กับโครงสร้างธุรกิจที่แข็งแกร่ง เรารู้ว่าอะไรคือการบริหารงานอย่างมืออาชีพ พอเราเข้ามาทำธุรกิจเอสเอ็มอี เราก็รู้ว่าเอสอีเอ็มหาเงินเก่ง แต่พอถึงเวลาส่งต่อธุรกิจมักจะไปไม่รอด ทำให้เราที่มีองค์ความรู้ในฐานะนักธุรกิจ เข้าใจ Professionalism และเข้าใจความเป็นครอบครัว จึงสร้างกระบวนการถ่ายทอดความรู้ที่ตอบโจทย์ได้ค่อนข้างครบ และสัมฤทธิ์ผลจริงๆ
คุณแอ๊ด : ธรรมนูญครอบครัวเป็นสิ่งสำคัญที่จะกำหนดว่าจะเดินไปในทิศทางใด ความคิดของคนแต่ละยุคสมัยก็ต่างกัน ก็ต้องมีการปรับจูนทิศทางว่าจะเดินต่อไปอย่างไร ซึ่งก็ต้องกำหนดทิศทางออกมาให้ชัดเจน เพื่อให้ธุรกิจไปต่อได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเป็นไปในทิศทางเดียวกัน
คุณเว้ : ยิ่งองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ ธุรกิจเยอะทั้งบริษัทลูก บริษัทแม่ Cross กันไปมา ญาติก็เยอะ มีหลายเจเนอเรชันที่เข้ามาทำงานด้วยกัน มีคนเข้ามาเกี่ยวพันเยอะ ถ้าธุรกิจใหญ่ ครอบครัวเล็ก อาจจะมีปัญหาน้อย หรือหลายกรณีปัญหาส่วนใหญ่อาจเกิดจากคนที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัว บางทีมันก็มีการชิงดีชิงเด่นกัน ฉะนั้นการทำธรรมนูญครอบครัวก็จะเป็นเหมือนทางออกของปัญหา ซึ่งเฟิร์มถือเป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องนี้ เพราะได้สัมผัสและให้ความรู้กับธุรกิจครอบครัวมามากกว่า 500 บริษัท
คุณนุช : ส่วนที่เข้ามาให้เราดูแลช่วยเขียนธรรมนูญแบบส่วนตัวก็มีมากกว่า 50 ครอบครัว ซึ่งธุรกิจครอบครัวถ้ามีปัญหาถือว่าไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะเป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่มีอีโก้ ความอยากได้ อยากเป็น การทำงานกับคนในครอบครัวกันเองก็อาจมีความเกรงใจกันมาก หรือล้ำเส้นกันบ้าง เราก็จะเป็นเหมือนคนกลางที่เข้าไปช่วยจัดการให้
คุณเว้ : ความตั้งใจจะใช้ธรรมนูญครอบครัวจะเร็วจะช้าก็ขึ้นอยู่กับแต่ละครอบครัว ถ้ามีคนกลางก็อาจจะทำให้ง่ายขึ้น ที่สำคัญคือเมื่อมีธรรมนูญครอบครัวแล้วก็ต้องปฏิบัติตาม ซึ่งบางครอบครัวที่มี Conflict กันมากๆ เราก็ต้องเขาไปหาปมว่าเกิดจากอะไร แล้วค่อยไปแก้จุดนั้น การทำงานแบบนี้บางครั้งมันก็ยากนะ ถามว่าสนุกไหม มันก็ไม่สนุกหรอก แต่มันมีความสุขที่ช่วยเขาได้ บางคนที่เข้าไปช่วยหลายๆ ปี สนิทกันจนเหมือนเป็นเพื่อนกันไปแล้ว
คุณนุช : พี่ก็รู้สึกแบบพี่เว้ ในกระบวนการทำงานบางครั้งเราก็เจอ Iceberg แต่พอเราช่วยให้เขาคุยกันได้ก็รู้สึกดี และเป็นความท้าทายว่าเราอยากทำให้สำเร็จ
คุณแอ๊ด : สิ่งหนึ่งที่ได้ก็คือ “ความไว้ใจ” ถ้าเขาไว้ใจ เขาก็เปิดใจ พูดเยอะยิ่งเห็นปัญหา วันนี้อาจจะมีธุรกิจหลายๆ ครอบครัวที่พ่อแม่อยากเริ่มวางมือ ก็จำเป็นต้องวางแนวทางส่งต่อไม้ ซึ่งเฟิร์มก็จะเป็นทางเลือกที่ดีที่ช่วยให้เขาส่งต่อธุรกิจได้ราบรื่นยิ่งขึ้น
