วันที่ 2 เมษายน 2564 รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้โพสต์ข้อความผ่านทางเฟซบุ๊ก Thira Woratanarat เปิดเผยข้อมูลความรู้เกี่ยวกับอาการหลังฉีดวัคซีนโควิด-19 และระดับภูมิคุ้มกันในร่างกาย ซึ่งบางรายมีปฏิกิริยาปวดบวมแดง เป็นไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อย หลังการฉีดวัคซีนโควิด-19 ขณะที่บางรายกลับไม่แสดงอาการ แต่อย่างใด โดยมีรายละเอียด ดังต่อไปนี้
เช้านี้กินข้าวเช้าเสร็จ เดินมาเข้าแถวขอคืนเงินจากบัตรที่โรงอาหารแห่งหนึ่ง ขณะยืนรอคิว ผมเห็นอาจารย์อาวุโสที่เคารพรักท่านหนึ่งเดินมา จึงได้สวัสดีและทักทายท่าน จำได้ว่าท่านเป็นอาจารย์ที่ลูกศิษย์ลูกหาเคารพรักมาก เพราะบุคลิกของท่านดูเท่ห์ สุขุม และสอนให้เรามีระเบียบวินัย และประพฤติตนให้เป็นไปตามหลักจริยธรรมของวิชาชีพ ท่านยังจำและเรียกชื่อผมได้ ทำให้รู้สึกดีใจอยู่ลึกๆ
คำถามหนึ่งที่น่าสนใจซึ่งท่านถามผมเมื่อเช้านี้คือ ท่านเพิ่งรับวัคซีนไปเมื่อ 7 วันก่อน แต่มีความกังวลและสงสัยว่า หลังฉีดวัคซีนแล้วไม่มีอาการเจ็บปวดหรือปฏิกิริยาใดๆ เลย จะส่งผลให้ระดับแอนติบอดี้น้อยหรือไม่ขึ้นหรือไม่?
คำถามนี้เป็นคำถามที่ดีมาก และมีความลุ่มลึก
ตามหลักการแล้ว วัคซีนนั้นฉีดไปเพื่อเป็นสารแปลกปลอม กระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของเราตื่นขึ้นมาจัดการกับสารแปลกปลอมนั้น และผลลัพธ์ที่พึงประสงค์คือการกระตุ้นให้เกิดให้มีภูมิคุ้มกันทั้งในน้ำเลือดคือแอนติบอดี้ อย่างที่เด็กสายวิทย์เรียนว่าผ่านทาง B cells และภูมิคุ้มกันระดับเซลล์ ผ่านทาง T cells
ด้วยความรู้ในปัจจุบันนี้ วัคซีนโควิดที่ฉีดไป จะก่อให้เกิดปฏิกิริยาปวดบวมแดงร้อน เป็นไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตามตัวได้ ซึ่งถือเป็นปฏิกิริยาเบื้องต้นแสดงถึงการที่ร่างกายพยายามสู้กับสิ่งแปลกปลอมที่ฉีดเข้าไปในร่างกายนั่นเอง
อย่างไรก็ตาม ปฏิกิริยาดังกล่าวเป็นลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล ยังไม่มีหลักฐานวิชาการใดฟันธงชัดเจนว่า การไม่มีอาการใดๆ เลยหลังฉีดวัคซีนจะแปลว่าภูมิคุ้มกันจะไม่ขึ้นครับ
ว่าด้วยเรื่องโอกาสที่จะเกิดอาการหลังฉีด…
ข้อมูลจากต่างประเทศที่มีการฉีดวัคซีนอย่าง Pfizer/Biontech พบว่ามีคนที่เกิดอาการเจ็บปวดบริเวณที่ฉีดอยู่ราว 66-83% บวมหรือแดงเพียงแค่ประมาณ 5% ในขณะที่อาการอื่นเช่น ไข้ ปวดหัว อ่อนเพลีย ก็มีเพียงประมาณ 50% ดังนั้นหากฉีดวัคซีนไปไม่มีอาการเกิดขึ้น ก็ไม่ใช่เรื่องน่ากังวลใจ เพราะมีคนจำนวนไม่น้อยก็ไม่มีอาการได้เช่นกัน
ส่วนเรื่องที่กังวลว่าไม่มีอาการแล้ววัคซีนจะไม่ได้ผลนั้น ยังไม่มีหลักฐานพิสูจน์นะครับ….
ตอนนี้มีข้อมูลวิจัยเล็กๆ ที่บอกเพียงว่า คนที่มีอาการหลังฉีดวัคซีนประเภท mRNA (Pfizer/Biontech, Moderna) ประเภทไข้ หนาวสั่น ปวดกล้ามเนื้อ หรืออ่อนเพลีย มีแนวโน้มของแอนติบอดี้ที่ขึ้นระยะสั้นสูงกว่ากลุ่มที่ไม่มีอาการหรือมีอาการแค่ปวดบวมแดงร้อนบริเวณที่ฉีด แต่ระดับที่สูงกว่านี้ไม่ได้มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญ และพบว่าระดับภูมิคุ้มกันในระยะยาวที่ดูจากปริมาณของ B cells นั้นไม่ได้แตกต่างกัน
ดังนั้นในชีวิตจริง จึงขอแนะนำให้เข้าใจกันดังนี้
- หนึ่ง หากตัดสินใจฉีดวัคซีนไปแล้วไม่มีอาการใดๆ เกิดขึ้นก็ไม่ต้องกังวลเรื่องภูมิคุ้มกันครับ
- สอง ยิ่งหากคนที่มีอายุมาก หรือมีโรคประจำตัวที่ภูมิคุ้มกันไม่ดี โอกาสที่จะไม่เกิดอาการหลังฉีดก็จะพบได้บ่อยกว่าคนทั่วไปและคนวัยหนุ่มสาว
- สาม การฉีดเข็มที่สอง อาจมีโอกาสเกิดปฏิกิริยาหรืออาการได้มากกว่าตอนฉีดเข็มแรก เพราะร่างกายเคยเจอสารแปลกปลอมไปแล้วครั้งหนึ่ง ดังนั้นก็ไม่ต้องตระหนกตกใจ
จึงขอเขียนเป็นสาระมาสื่อสารให้พวกเราได้อ่านกัน
กราบขอบพระคุณอาจารย์ที่ผมเคารพรัก ที่กรุณาถามคำถามที่เป็นประโยชน์ต่อคนอื่นๆ ในสังคมครับ
ด้วยรักและปรารถนาดี
อ้างอิง
- Polack FP et al. Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine. NEJM. 10 December 2020.
- Goel RR et al. Longitudinal Analysis Reveals Distinct Antibody and Memory B Cell Responses in SARS-CoV2 Naïve and Recovered Individuals Following mRNA Vaccination. MedRxiv. 6 March 2021.
- Sutherland S. If You Don’t Have COVID Vaccine Side Effects, Are You Still Protected? Scientific American. 1 April 2021.
ขอบคุณ ที่มา : Thira Woratanarat
สั่งจองนิตยสาร Howe โดยไม่ต้องรอหาตามแผงสั่งได้ที่
Line : Howemagazine
Fanpage : Howemagazine
รายละเอียดการสั่ง (คลิ๊ก)
อ่านนิตยสาร Howe Magazine ออนไลน์ได้ที่
