ในโลกที่วิกฤติสิ่งแวดล้อมกลายเป็นความท้าทายใหญ่ การเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนอาจไม่ได้เริ่มจากนโยบายมหภาคเสมอไป แต่อาจเริ่มจากพฤติกรรมเล็กๆ รอบตัวเรา ยูโอบี ประเทศไทย เคยพิสูจน์มาแล้วจากโครงการภายในองค์กร “UOB Waste to Wonder” ที่ชวนพนักงานแยกขยะ และปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตสีเขียวอย่างเป็นรูปธรรม แรงบันดาลใจเล็กๆ นั้นจึงถูกขยายออกสู่สังคมในวงกว้าง ผ่านโครงการ UOB Wonder Lab: Youth for a Greener Tomorrow เวทีที่เปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ได้ทดลอง แก้ปัญหา และออกแบบอนาคตของสิ่งแวดล้อมด้วยพลังสร้างสรรค์ของตนเอง
พลังคนรุ่นใหม่
ปีแรกของโครงการมีเยาวชนสมัครเข้าร่วมกว่า 453 คน จาก 102 ทีม ก่อนคัดเหลือ 10 ทีมสุดท้าย ที่ได้เวลาเพียงหนึ่งเดือนในการแปลงไอเดียให้เป็นโครงการจริงในชุมชนของตน ก่อนจะนำเสนอผลลัพธ์บนเวทีเมื่อ13 กันยายนที่ผ่านมา
“คนรุ่นใหม่มีพลัง มีความฝัน และมีความคิดสร้างสรรค์ แต่สิ่งที่พวกเขาต้องการคือเวทีและทรัพยากรเพื่อพิสูจน์ตัวเอง” นางสาวธรรัตน โอฬารหาญกิจ ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการใหญ่ บริหารสื่อสารและภาพลักษณ์องค์กร ธนาคาร ยูโอบี ประเทศไทย กล่าว “UOB Wonder Lab จึงไม่ใช่การประกวดที่จบแค่ไอเดีย แต่เป็นพื้นที่ที่พวกเขาได้ลงมือทำจริง โดยมีเมนเทอร์คอยให้คำแนะนำ”
ไอเดียที่จับต้องได้
ความคิดสร้างสรรค์ที่เกิดขึ้นจากเยาวชนมีความหลากหลายและครอบคลุมมิติด้านสิ่งแวดล้อมในหลายด้าน อาทิ การจัดการของเสียและมลพิษ ซึ่งโฟกัสเรื่องการลดขยะ เน้นการแก้ไขปัญหาขยะ อาหารส่วนเกิน และมลพิษทางอากาศ ผ่านการสร้างสรรค์วิธีการใหม่ๆ เช่น ทีมตุ้ยออฟสิ่งแวดล้อมนำเมนูผัดไทยมาเป็นสื่อรณรงค์ เรื่อง Food Waste ขณะที่ทีมฉันเกิดจากกอไผ่ ฉันเลยรักษ์โลก พัฒนาแอปพลิเคชันเก็บข้อมูลแบบเรียลไทม์เพื่อช่วยโรงเรียนลดอาหารเหลือได้จริง ซึ่งทำให้ปริมาณขยะอาการลดลง 70% หลังเริ่มโครงการเพียง 1 เดือน อีกทั้งยังมีทีม 6P ที่ส่งเสริมการคัดแยกขยะ จนทำให้พฤติกรรมการแยกขยะในโรงเรียนเพิ่มขึ้นกว่า 340% ส่วนทีม GreenCycle Crew ได้เปลี่ยนพลาสติกและเศษวัสดุเหลือใช้ให้กลายเป็นเส้นใย 3D Printing และทีมนครสวรรค์รักษ์สิ่งแวดล้อม สร้างสรรค์ผืนผ้าและกระเป๋าจากพลาสติกเหลือใช้ เช่นเดียวกับ ทีม Jungle Natural Team ที่ต่อยอดเศษใบสับปะรดเป็นทรายแมวที่ย่อยสลายได้เป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มได้เป็นอย่างดีนอกจากนี้ยังมีการสร้างนวัตกรรมใหม่เพื่อสิ่งแวดล้อม เช่น ทีม eco.edu ที่ออกแบบบอร์ดเกมเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเรื่องไมโครพลาสติก ทีม BigFamilyPPP ที่พัฒนามาร์กเกอร์กีฬาจากถุงพลาสติกเกษตร และทีม Trashformers ที่ประดิษฐ์เครื่องฟอกอากาศจากขยะอิเล็กทรอนิกส์เพื่อลดปัญหาฝุ่น PM 2.5 โครงการทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นถึงให้ความสำคัญกับชุมชนและสิ่งแวดล้อม
ในอีกด้านหนึ่ง กลุ่มการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศ มุ่งเน้นที่การรักษาสมดุลของธรรมชาติ โดยเฉพาะการสร้างความตระหนักรู้ในชุมชน ทีม Mynes Green Rangers จึงเลือกจัดเวิร์กช็อปเพื่อสร้างผู้นำเยาวชนอนุรักษ์แม่น้ำโขง เน้นผลกระทบจากเขื่อนและขยะที่มีต่อระบบนิเวศ โดยการกระตุ้นให้เยาวชนและสังคมตระหนักถึงคุณค่าของแม่น้ำสายสำคัญและหาทางปกป้องร่วมกัน
เกินกว่านวัตกรรม
นอกเหนือจากสิ่งประดิษฐ์ที่เป็นรูปธรรม สิ่งที่ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้คือทักษะชีวิต — การทำงานเป็นทีม การคิดเชิงระบบ การวางแผน และการสื่อสารต่อสาธารณะ ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญสำหรับการเติบโตในอนาคต
เสียงจากเยาวชนสะท้อนว่าโครงการไม่ได้เป็นเพียงการประกวด แต่คือเวทีที่ทำให้พวกเขาได้พิสูจน์ว่าความคิดเล็กๆ สามารถกลายเป็นสิ่งที่จับต้องได้จริง พวกเขาไม่ได้มองสิ่งแวดล้อมเป็นเรื่องไกลตัว แต่มันคือสิ่งรอบตัวที่ทุกคนต้องรับผิดชอบ นางสาวชลันดา สาลีผล นักศึกษาชั้นปีที่ 4 คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ ตัวแทนจากทีม Jungle Natural Team กล่าวว่า “เราเห็นว่าของเหลือจากใบสับปะรดที่ถูกทิ้งถึง 70% จริงๆ ยังมีคุณค่า เลยอยากต่อยอดเป็นทรายแมวที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพราะสิ่งแวดล้อมไม่ใช่เรื่องไกลตัว มันอยู่รอบตัวเราทุกคน” ขณะที่นางสาวธนาภา ราชวงค์ นักศึกษาชั้นปีที่ 3 คณะวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยราชภัฏนครสวรรค์ ตัวแทนจากทีมจากทีมนครสวรรค์รักษ์สิ่งแวดล้อม กล่าวว่า “พลาสติกคือขยะที่ล้นโลก เราเลยอยากลองหยิบมาทำให้เกิดประโยชน์ ด้วยการสานเป็นกระเป๋า แม้ไม่เคยถักทอมาก่อน แต่ก็ทำได้เพราะอยากหาทางทำอะไรบางอย่างกับปัญหานี้ นอกจากนี้ในพื้นที่ชุมชนมีการทอผ้าอยู่แล้ว ทีมจึงนำทรัพยากรและทักษะดั้งเดิมมาผสมผสานให้เกิดผลิตภัณฑ์ใหม่ที่มีมูลค่ายิ่งขึ้น”
ก้าวต่อไป
สำหรับยูโอบี นี่เป็นเพียงจุดเริ่มต้น โครงการ Wonder Lab มีศักยภาพที่จะเชื่อมโยงกับภาคเอกชน ชุมชน และภาคประชาสังคม เพื่อขยายผลเล็ก ๆ ให้กลายเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ใหญ่ขึ้น นางสาวธรรัตน โอฬารหาญกิจ กล่าวเพิ่มเติมว่า “UOB Wonder Lab ไม่ใช่โครงการเพื่อสังคมแต่คือการเดินไปพร้อมกับเยาวชน เพื่อร่วมกัน ‘โคครีเอท’ (Co-Create) อนาคตที่ยั่งยืน บทสรุปที่ได้ชี้ให้เห็นว่า เมื่อเยาวชนได้รับโอกาสและแรงสนับสนุน ความคิดเล็ก ๆ ของพวกเขาสามารถงอกงามเป็นการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้าง และเป็นเมล็ดพันธุ์ของวันพรุ่งนี้ที่สีเขียวกว่าเดิม
